Hipertansiyon Nedir? Hipertansiyon nasıl önlenir?
- Beypazarı sodası güvenli mi? - 16 Nisan 2024
- 6. Uluslararası Pozitif Psikoloji Kongresi’ne doğru… - 16 Nisan 2024
- Parkinson tedavileri yüzde 90 oranında olumlu sonuç veriyor - 9 Nisan 2024
Hipertansiyorn (Tansiyon Yüksekliği) nedir? Evreleri nelerdir? Nasıl tedavi edilir? Hipertansiton nasıl önlenir?
İstanbul il Sağlık Müdürlüğü web sitesi Sağlık Olsun köşesinde Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi İç Hastalıkları Kliniği Uz. Dr. Aslan Çelebi, hipertansiyon ile ilgili tüm bilinmeyenleri anlattı.
Hipertansiyon, kan basıncının (tansiyon arteriyelin) normal değerlerinden yüksek olması demektir. Kalp bir pompa gibi çalışarak kanı toplardamar yoluyla gelen kirli kanı oksijenlenip temizlenmesi için akciğerlere gönderirken akciğerlerden oksijenlenip temizlenen kanı atardamarlar yoluyla vücuda gönderir.
Kalp kasıldığında kanı gönderdiği andaki basınç büyük tansiyonu, gevşediği sıradaki basınç ise küçük tansiyonu gösterir. Normal olarak kabul edilen kan basıncı 120/ 80 mm Hg( milimetre civa) basıncıdır ki; halk arasında 12 ye 8 denir.
İlk söylenen değer sistolik (büyük),diğeri ise diyastolik (küçük) değerdir.Tansiyon sürekli olarak bu değerlerin üzerinde seyrediyor ise kişi hipertansiyon hastası adayıdır. 140/ 90 mm hg üzeri ise hipertansiyon hastası olarak kabul edilir. Kalp hastaları için temel risk oluşturur.Kan basıncı (tansiyon) yaş, cinsiyet, ırk, genetik özellikler, fiziksel aktivite, dinlenme gibi faktörlerden etkilenir. Bu nedenle tansiyonun günün farklı zamanlarında üç defa ölçülüp ortalaması alınması tavsiye edilir.
HİPERTANSİYON NASIL ORTAYA ÇIKAR? KAÇ TİPTİR?
Hipertansiyon örneğin böbrekte oluşan rahatsızlık ve hormonal bozukluk sonucu ortaya çıkabilir. Çeşitli ilaçlar, beyinde oluşan tümör ya da hasar, kalpten çıkan damarın (örneğin aort) dar olması da bu duruma yol açabilir. Çoğunlukla bir veya birden çok organ hasarının yol açtığı ve altta yatan nedeni bilinen bir durum olduğu için bu tip tansiyon yüksekliğine sekonder hipertansiyon da denir.
Hipertansiyonun diğer bir şekli olan primer (esansiyel) hipertansiyonun nedeni ise henüz net olarak bilinmemektedir. Görülme sıklığı sekondere göre çok daha fazladır. Nedenleri arasında şişmanlık, kolesterol yüksekliği, sigara ve alkol kullanımı, ırk, cinsiyet, yaş, psikolojik nedenler, yanlış beslenme özellikle fazla miktarda tuz alımı gibi bir çok sorun vardır. Sekonder hipertansiyon altta yatan nedenin tedavisiyle ortadan kaldırılabilirken; primer (esansiyel) hipertansiyonun tedavisi uzun sürelidir,çoğunlukla ömür boyu sürer.
HERKESTE GÖRÜLME İHTİMALİ AYNI MIDIR? DERECELERİ NELERDİR?
Yaş arttıkça hipertansiyonun kadında ve erkekte görülme ihtimali artar. Genel olarak erkeklerde görülme sıklığı daha fazla olmakla birlikte kadınlarda menopozdan sonra daha fazla görülmektedir. Irk olarak siyah ırkta daha çok görülür. Genetik faktörler de hipertansiyon oluşumunda etkilidir. Bunların dışında kilolu kişilerde, sigara ve alkol kullananlarda, hareketsiz kişilerde, yanlış beslenme alışkanlıkları olanlarda, bazı ilaçları kullananlarda görülme ihtimali yüksektir.
BELİRTİLERİ ve EVRELERİ NELERDİR?
12/ 8 (120/80 mmHg)nin üzerinde tansiyonu olanların hipertansiyon adayı olabileceğinden bahsetmiştik. Bunun üzerindeki tansiyonu 3 evrede sınıflandırabiliriz:
- EVRE 1 140-159 / 90-99 mm Hg
- EVRE 2 160-179 / 100-109 mm Hg
- EVRE 3 180 / 110 mm Hg ve üstü
- Evre 1 ve evre 2 daha sık oranda görülür.
HİPERTANSİYONU OLANLARDA NE GİBİ BELİRTİLER GÖRÜLÜR?
Genelde belirti vermeyen ve gizli seyreden tansiyon yüksekliği tehlikeli bir hastalıktır. Fakat yine de hastaların bazı şikayetleri vardır ve göz ardı edilmemesi gerekir. Bunlar arasında baş ağrısı, burun kanaması, kulak çınlaması, ayaklarda şişlik, çarpıntı, göğüs ağrısı, baş dönmesi, bulanık görme gibi belirtiler sayılabilir. Yine de sinsi seyreden bir hastalık olduğu için kendini sağlıklı hisseden kişilerin de tansiyonunu ölçtürmesinde fayda vardır.
HİPERTANSİYONUN VÜCUDA ZARARLARI NELERDİR?
Kontrol edilemeyen yüksek kan basıncı vücuda zaman içinde çok zarar verebilir. Bu durum aniden olabildiği gibi yıllar içerisinde de ortaya çıkabilir. Örneğin, damar tıkanıklığına yol açarak kalp, beyin, böbrek gibi hayati organlarda bir çok hastalık ortaya çıkarabilir.Kan basıncı artınca kalbe düşen yük artar. İlk başlarda kalp buna dayanabilir ama sonra yükü kaldıramaz hale gelir. Bunu önlemek için kalp bir cevap oluşturur. Kalp kası aşırı yük karşısında büyümeye başlar ve neticede kalp kasının miktarı artar. Kalbin artmış kan basıncına cevabı olan bu durum daha da zararlıdır. Kalbin zamanla kasılması ve gevşemesi bozulur ve çalışması düzensizleşen kalp kanı pompalamakta zorlanır. Sonuçta kalp yetersizliği ortaya çıkar ve bu durum diğer organları da etkileyerek geri dönülemeyen hasarlara yol açabilir.Böyle uzun süreli etkilerin yanında, ani tansiyon artışı sonucunda beyin kanaması ve damar yırtılmaları ortaya çıkabildiği gibi ani ölüm de olabilir.
HİPERTANSİYON NASIL ÖNLENİR? TEDAVİSİ NASILDIR?
Öncelikle tanı koymak önemlidir. Tanı konduktan sonra daha dikkatli beslenmek, düzenli yaşamak, ilaçları aksatmadan zamanında doktorunuzun önerdiği dozda almak ve düzenli olarak kan basıncınızı takip ederek kontrole gitmeniz gerekir. İlacı sadece şikayet anında, tansiyon arttığında almak yanlıştır. İlacı düzenli olarak almak, yüksek kan basıncının öncelikle kalp ve diğer organlarda neden olabileceği olumsuz etkilerden koruyan önemli faktördür.
Beslenmenize mutlaka dikkat etmeli, “özellikle tuzu” hayatınızdan çıkartmalı, tamamen kesilmesi gerekmese bile en aza indirmelisiniz. Fazla miktarda doymuş yağlardan zengin ve yüksek miktarda şeker içeren yiyeceklerden, katkılı gıdalardan uzak durarak hem sağlıklı olursunuz hem de tansiyon yükselmesinin önüne geçmiş olursunuz. Peynir, yoğurt gibi besleyici olduğu bilinen besinler bile fazla miktarda yağ içerebileceğinden; bunların tüketiminde de dikkatli olmak gerekir.
Ayrıca sigara ve alkol kullanımı gibi kötü alışkanlıkların bırakılması önem arz ettiği gibi fiziksel aktivite de çok önemlidir. Günde en az yarım saat hafif tempoda yürümek dahi tansiyon yüksekliğinden başka birçok hastalığı önlemede ilaç gibidir. Hipertansiyon çaresi olan ve kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Size düşen en büyük görev hayatınızı düzenleyerek sağlıklı yaşama dair yapılması gereken önlemleri uygulamaktır.
