Yaşlılarda denge kaybı ve “geri geri gitme” eğilimi alarm veriyor
- D vitamini takviyesi almadan önce iki kez düşünün! - 10 Kasım 2025
- Uzmanlar uyarıyor: “Yorgunluk ve kilo değişimleri hafife alınmamalı.” - 9 Kasım 2025
- Yaşlılarda “Anlık Unutkanlıklar” ne diyor? - 9 Kasım 2025
Yaşlı bireylerde son yıllarda artan denge kaybı, ayağa kalkma güçlüğü ve ayağa kalkar kalkmaz geri geri gitme eğilimi (retropulsiyon), yeni araştırmalara göre yalnızca kas zayıflığıyla açıklanamayacak kadar karmaşık bir tabloya işaret ediyor. Uzmanlar uyarıyor: Bu belirtiler basit bir yaşlılık göstergesi değil, nörolojik veya denge sistemi bozukluğunun habercisi olabilir
Yaşlı bireylerde son yıllarda artan denge kaybı, ayağa kalkma güçlüğü ve ayağa kalkar kalkmaz geri geri gitme eğilimi (retropulsiyon), yeni araştırmalara göre yalnızca kas zayıflığıyla açıklanamayacak kadar karmaşık bir tabloya işaret ediyor.
Dünyanın farklı merkezlerinden yapılan bilimsel çalışmalar, bu belirtilerin sıklıkla Parkinson hastalığı, normal basınçlı hidrosefali ve yaşa bağlı postüral denge bozuklukları gibi nörolojik süreçlerle bağlantılı olduğunu ortaya koyuyor.
Yaşlı nüfusta denge bozuklukları yüzde 60’a ulaştı
Avusturya merkezli bir çalışmada (Pirker, 2017), 80 yaş üzeri bireylerin yüzde 60’ından fazlasında yürüyüş ve denge bozukluğu saptandı. Araştırmacılar, bu bozuklukların çoğunda birden fazla nedenin –nörolojik, kas-iskelet ve vestibüler sistem kaynaklı– birlikte rol oynadığını vurguladı.
Benzer şekilde ABD’de yayımlanan bir derleme (Osoba ve ark., Frontiers in Aging Neuroscience, 2019), yaşlılıkla birlikte adım uzunluğu, yürüyüş hızı ve denge reflekslerinin belirgin biçimde azaldığını ortaya koydu.
“Geriye doğru düşme” Parkinson’da en önemli uyarılardan
Japonya’da 2022’de yayımlanan bir araştırma (Taniuchi ve ark.) ise, özellikle Parkinson hastalığında görülen retropulsiyon (geriye doğru düşme veya geri kaçma eğilimi) üzerine odaklandı.
Çalışmada, bu eğilimin hastalığın ilerleyen evrelerinde bacak kaslarındaki itme gücü kaybı ve postüral reflekslerin zayıflamasıyla yakından ilişkili olduğu belirlendi.
Araştırmacılar, bu bulgunun sadece Parkinson hastalarında değil; yaşlı bireylerde genel bir denge kontrol yetersizliği göstergesi olabileceğini de belirtiyor.
“Ayağa kalkarken geri kaymak” sanıldığı kadar masum değil
Fransa’da yürütülen bir başka araştırma (Manckoundia ve ark., Journal of Rehabilitation Medicine, 2008) yaşlılarda görülen “backward disequilibrium” adı verilen özel bir postür bozukluğunu tanımladı.
Bu durumda kişi, oturur pozisyondan kalkarken veya ayakta dururken vücut ağırlığını öne değil geriye vermeye eğilimli oluyor. Uzmanlar, bu davranışın hem düşme riskini artırdığını hem de kişinin hareket özgürlüğünü kısıtladığını belirtiyor.
Tai Chi ve denge egzersizleri umut veriyor
Çin’de yapılan yeni bir sistematik derleme (Xu ve ark., PLOS One, 2023), Tai Chi ve benzeri denge temelli egzersizlerin yaşlı bireylerde hem denge kontrolünü geliştirdiğini hem de yaşam kalitesini artırdığını ortaya koydu.
Türkiye’den yapılan 2024 tarihli bir çalışma da (Ulusoylar ve ark., IJANSER) propriosepsiyon egzersizlerinin, yani vücudun uzaydaki konumunu fark etmeye yönelik çalışmaların, düşme riskini anlamlı biçimde azalttığını gösterdi.
Uzmanlardan uyarı
Nöroloji uzmanları, bu belirtilerin “yaşlılık doğal süreci” olarak görülmemesi gerektiğini vurguluyor.
Uzmanlar, “Ayağa kalkarken geri geri gitme veya dengeyi sağlayamama, beyinde postüral kontrolü sağlayan sistemlerde bir bozulmaya işaret edebilir. Erken dönemde yapılan nörolojik muayene ve denge analizi, ilerleyen dönemlerde düşme ve kırık riskini azaltır” uyarısında bulunuyor.
Bilim ne söylüyor?
Denge ve yürüyüş bozuklukları tek bir nedenle açıklanamaz, çok-etkenlidir.
En riskli anlar: Ayağa kalkma, yürümeye başlama, ani durma ve yön değiştirme hareketleridir.
Tedavi yaklaşımları artık yalnızca kas gücü artırmaya değil; denge eğitimi, postüral refleks rehabilitasyonu ve zihin-beden uyumuna dayalı egzersizlere yöneliyor.
Uzmanlara göre yaşlı bireylerde görülen “geri geri gitme” eğilimi, beyin, kas ve denge sistemleri arasında bozulan koordinasyonun erken bir sinyali olabilir.
Erken tanı ve düzenli egzersizle bu tablo büyük ölçüde kontrol altına alınabiliyor.
